2021 Yılı Bordro Parametreleri - 06 Ocak 2021

1- GİRİŞ

Bordro Uygulamaları ve 2021 Parametreleri

4857 sayılı İş Kanunun 32. maddesinde ücret tanımına yer verilmiştir. Buna göre, “Genel anlamda ücret bir kimseye bir iş karşılığında işveren veya üçüncü kişiler tarafından sağlanan ve para ile ödenen tutardır.” Yine farklı bir ücret tanımı 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunun 61. maddesinde yer bulmuştur. Buna göre, “Ücret, işverene tabi belirli bir işyerine bağlı olarak çalışanlara hizmet karşılığı verilen para ve ayınlar ile sağlanan ve para ile temsil edilebilen menfaatlerdir.”

Genel olarak iş görme karşılığında işveren tarafından ödenen tutar “ücret” olarak bilinmektedir. Türkiye’de ücretler üzerinden dört farklı kalemde yasal kesinti uygulanmaktadır. Bunlar; sigorta primi, işsizlik sigortası primi, gelir vergisi ve damga vergisidir. Kesinti oranları Kanunlar ile belirlenmiş olup, maliyetler bu yasal kesintiler dahil edilerek hesaplanmaktadır.

2- ÜCRETTEN YAPILAN SİGORTA VE İŞSİZLİK PRİMİ KESİNTİSİ VE ORANLARI

Bilgi Kutusu-1 (Brüt Ücretten Net Ücrete Gidiş)

3- ASGARİ ÜCRET VE ASGARİ ÜCRETE BAĞLI HESAPLAMALAR

Sosyal güvenlik mevzuatında yapılacak kesinti ve ödenecek prim tutarları, yasal olarak çalışanların

Sosyal Güvenlik Kurumuna yapılan bildirimleri ile belirlenmektedir.

Örneğin, tüm sigorta kollarına tabi olanlar “01” belge türü ile emekli olup sosyal güvenlik

destekleme primine tabi olanlar “02” belge türü ile işyeri hekim ve sağlık personelleri “29” belge türü ile bildirilmekte olup yapılan yasal kesintiler bu belge türlerine göre değişmektedir. Bu noktada öncelikle yapılması gereken şirketlerin çalıştırdığı sigortalılar için kapsam belirlemesidir. SGK belge

türlerine göre prim oranlarının maliyet hesabında dikkate alınması gerekmektedir.

Yine, özellikli durumlar da gözetilmelidir. Örneğin TEKNOPARK ve serbest bölge işyerlerinde vergi

istisnası uygulanacak, vergiden istisna olunan tutarlar brüt ücretin hesabında dikkate alınmayacaktır.

Bu sebeple her tür maliyete esas kalemde bu özellikli durumlara dikkat edilmelidir.

Çalışanların brüt ücretlerinden öncelikle sigorta primi ve işsizlik sigortası primi kesintisi hesaplanmaktadır. Hesaplanan bu tutar, Gelir Vergisi Kanunun 63. maddesi uyarınca gelir vergisi matrahının tespitinde indirilir. Bu noktada matrahın doğru tespiti için doğru kesintilerin yapılması

şarttır.

Asgari Ücret Yönetmeliğinin 6. maddesine göre, “Komisyon, asgari ücreti bütün işkollarını kapsayacak

şekilde belirler. Ücretin, bir günlük olarak belirlenmesi esastır. Aylık, haftalık, saat başına, parça başına

veya yapılan iş tutarına göre ücret ödenen durumlarda gerekli ayarlamalar buna göre yapılır.” Bu

doğrultuda 2021 yılı için Komisyon tarafından belirlenen günlük asgari ücret tutarı 119,25 TL’dir.

1

Tablo-1: 2021 Yılı 30 Günlük Asgari Ücret ve Maliyeti (Tüm Sigorta Kollarına Tabi Çalışanlar

İçin)

Tablo-2: 2021 Yılı Kapıcı/Ev Hizmetlileri 30 Günlük Asgari Ücret

2

Tablo-3: 2021 Yılı Sosyal Güvenlik Destekleme Primi ve İşveren Maliyeti

4- SİGORTA PRİMİNE ESAS KAZANÇ HESAPLAMALARI

5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunun 82. maddesine göre “Bu Kanun gereğince alınacak prim ve verilecek ödeneklerin hesabına esas tutulan günlük kazancın alt sınırı, sigortalıların yaşlarına uygun asgarî ücretin otuzda biri, üst sınırı ise 16 yaşından büyük sigortalıların günlük kazanç alt sınırının 7,5 katı, ancak sosyal güvenlik sözleşmesi olmayan ülkelerde iş üstlenen işverenlerce yurt dışındaki işyerlerinde çalıştırılmak üzere götürülen Türk işçileri için 3 katıdır”

Tablo-4: Sigorta Primine Esas Kazanç Alt ve Üst Sınırları

Tablo-5: Sosyal Güvenlik Sözleşmesi Olmayan Ülkelerde İş Üstlenen İşverenlerce Yurt

Dışındaki İşyerlerinde Çalıştırılmak Üzere Götürülen Türk İşçileri İçin Sigorta Primine Esas

Kazanç Alt ve Üst Sınırları

3

İşveren Uygulama Tebliğine göre,

Yemek Yardımı: “Sigortalılara yemek parası adı altında yapılan ödemelerin, işyerinde veya

müştemilatında işveren tarafından yemek verilmemesi şartıyla belirlenen günlük asgari ücretin %6

sının, yemek verilecek gün sayısı ile çarpılması sonucunda bulunacak miktarı, prime esas kazançların

tespitinde dikkate alınmayacaktır.”

Çocuk Zammı: “Sigortalı veya isteğe bağlı sigortalı sayılmayan, kendi sigortalılığı nedeniyle gelir veya

aylık bağlanmamış olan çocuklarından 18 yaşını, lise ve dengi öğrenim veya 3308 sayılı Meslekî Eğitimi

Kanununda belirtilen aday çırak, çırak ya da işletmelerde meslekî eğitim görmesi halinde 20 yaşını,

yüksek öğrenim görmesi halinde 25 yaşını doldurmamış ve evli olmayan çocukları ile yaşına

bakılmaksızın Kanuna göre malûl olduğu tespit edilen evli olmayan çocuklarından en fazla iki çocuk (iki

çocuk dahil) için çocuk zammı adı altında yapılan ödemelerin, aylık asgari ücretin %2'si aylık prime esas

kazançların hesaplanmasında dikkate alınmayacaktır.”

Aile Zammı: “Sigortalılara aile zammı adı altında yapılacak ödemelerin, sigortalının hizmet akdinin

devam etmesi şartıyla fiilen çalışmasının olup olmadığı üzerinde durulmaksızın, sigortalının eşinin

Kanuna tabi zorunlu sigortalı olmayı gerektirecek şekilde çalışmaması ve Kurumdan gelir veyahut aylık

almaması durumunda, aylık asgari ücretin %10'u oranındaki tutar aylık prime esas kazançların

hesaplanmasında dikkate alınmayacaktır.”

Tablo-6: Bireysel Emeklilik, Özel Sağlık Sigortası, Yemek, Çocuk ve Aile Yardımlarında İstisna

Olacak Kazanç Miktarları (SGK)

4

5- GELİR VERGİSİ HESAPLAMALARI
Gelir vergisi matrahı tespit edildikten sonra matrahtan yapılacak kesintilere ilişkin dört farklı vergi dilimi ve karşılığı kesinti bulunmaktadır.

Gelir Vergisi Kanunu’nun 103’üncü maddesinin birinci fıkrasında yer alan gelir vergisine tabi gelirlerin vergilendirilmesinde esas alınan tarife, 2021 takvim yılı gelirlerinin vergilendirilmesinde esas alınmak üzere aşağıdaki şekilde yeniden belirlenmiştir.

Tablo-7: Ücret Gelirlerinin Vergilendirilmesi

Tablo-8: Gelir Vergisi Yönünden Kıdem Tazminatı, Engelli Vergi İndirim Tutarları, Yemek

Yardımı ve Çocuk Yardımı

5

Bilgi Kutusu-2 (Engelli İndirimleri)

1-

2- 3- 4-

Engelli çalışana aylık dönemler itibariyle ücret ödenmesi halinde engellilik indirimi aylık tutarlar üzerinden uygulanacak olup, bir ay içerisinde kıst dönem çalışılması durumunda da sakatlık indiriminin aylık tutarları dikkate alınacaktır. Ücret günlük dönemler itibariyle ödenmekte ise sakatlık indiriminin günlük tutarları ile uygulanması gerekmektedir. Başka bir ifade ile ücret günlük dönemler itibariyle ödenmiyor her ay sonu aylık dönemler itibariyle ödeme yapılıyorsa, ay içerisinde eksik günü olan, ay ortası işe başlayan ya da işten çıkan

engelli çalışanlara vergi indirimi tam tutar üzerinden uygulanır.

Engelli vergi indiriminin uygulanması için, vergi indirim yazısının ibrazı şart olup, engelli

raporu, vergi indiriminden faydalanılması için tek başına yeterli değildir.

Aile yardımının vergi istisnası sadece devlet memurları için geçerlidir. Özel sektör

çalışanlarına yapılan aile yardımı vergiye tabidir.

Çocuk yardımında, SGK istisnası için 2 çocuk sınırı varken; gelir vergisi yönünden böyle bir sınırlama bulunmamaktadır. Ayrıca çocuk yardımında vergi açısından yaşa göre ikili bir ayrım

bulunurken, SGK istisnasında böyle bir ayrım bulunmamaktadır.

6- ASGARİ GEÇİM İNDİRİMİ HESAPLAMALARI
193 sayılı Gelir Vergisi Kanunun 32. maddesine göre, “Ücretin gerçek usulde vergilendirilmesinde asgarî geçim indirimi uygulanır. Asgarî geçim indirimi; ücretin elde edildiği takvim yılı başında geçerli olan ve sanayi kesiminde çalışan 16 yaşından büyük işçiler için uygulanan asgarî ücretin yıllık brüt tutarının; mükellefin kendisi için %50’si, çalışmayan ve herhangi bir geliri olmayan eşi için %10’u, çocukların her biri için ayrı ayrı olmak üzere; ilk iki çocuk için %7,5, üçüncü çocuk için %10, diğer çocuklar için %5’idir.”

Tablo-9: 2021 Yılı Asgari Geçim İndirim Tutarları

6

Bilgi Kutusu-3 (Asgari Geçim İndirimi)

1-

2-

3- 4-

5-

 

  



Asgari geçim indirimini elle hesaplamak mümkündür. "AGİ, asgari ücretin yıllık brüt tutarının; İşçinin kendisi için %50; Çalışmayan eşi için %10; Bakmakla yükümlü olduğu 2 çocuğun her biri için %7,5; 3. çocuk için %10; ve sonraki her çocuk için %5’idir. Bu oranların toplamı %85'i geçemez." Bu sebeple bekar ve çocuksuz bir kişi için AGİ şöyle hesaplanmaktadır. Brüt asgari ücret * 0,15 * 0,50. Bunun sonucu olarak 268.31 TL AGİ

bulunmaktadır.

Örneğin evli, eşi çalışmayan ve iki çocuk için bu hesaplamayı yapalım. Önce AGİ oranını bulmamız gerekiyor. Kendisi için %50 + Eş çalışmadığı için %10 ve iki çocuk için %15; AGİ

oranı %75 olacaktır. Hesaplamayı yapalım. 3.577,50 TL * 0,15 * 0,75 = 402.47 TL’dir.

Asgari geçim indirim tutarı, gelir vergisi tutarını aşamaz. Bu sebeple çocuk sayısı ne olursa

olsun en fazla AGİ 3.577,50 TL * 0,15 * 0,85 (456,13 TL) olacaktır.

İndirimin uygulamasında çocuk tabiri, mükellefle birlikte oturan veya mükellef tarafından bakılan (nafaka verilenler, evlat edinilenler ile ana veya babasını kaybetmiş torunlardan mükellefle birlikte oturanlar dâhil) 18 yaşını veya tahsilde olup 25 yaşını doldurmamış

çocukları ifade etmektedir.

Sadece aktif ücretli olarak çalışan eş, çalışan eş statüsündedir. Örneğin eşiniz serbest avukat ya da serbest doktor olarak çalışıyorsa bu eş, asgari geçim indirimin hesabında çalışmayan eş olarak dikkate alınacaktır. Örneğin eşiniz ücretli olarak devlet hastanesinde çalışıyorsa bu

çalışan eş statüsünde dikkate alınacaktır.

Ücret geliri elde eden aile fertlerinden her biri için ayrı ayrı,

Emekli maaşı alanlar da çalışmayan ve herhangi bir geliri olmayan eş olarak kabul

edilecek,

Eşlerin her ikisinin de ücretli olması halinde çocuklar yalnızca sosyal güvenlik

yönünden tabi oldukları eşin bildirimine dahil edilecek,

Çocuklar için asgari geçim indiriminden, boşanan eşlerden her ikisinin de çalışması

durumunda nafakaya hükmedilen eşin,

Çocuklar için nafaka ödenmesine karar verilmesine rağmen boşandığı eşi tarafından bu yükümlülüğün yerine getirilmemesinin belgelendirilmesi durumunda, çalışanın

bu çocukları için, asgari geçim indiriminden yararlanması mümkündür.

Nafakaya hükmedilen ve bu yükümlülüğünü yerine getiren eşin çalışmaması veya emekli olması durumunda, diğer çalışan eşin çocukları için asgari geçim indiriminden

yararlanması söz konusu değildir.

7-

DAMGA VERGİSİ

Tablo-10: 2021 Yılı Damga Vergisi Tutarları

7

8-

Sosyal güvenlik mevzuatına göre, doğum ve evlenme yardımları sigorta primine esas kazançtan istisna tutulmuştur. Gelir vergisi mevzuatı açısından ise evlenme ve doğum münasebetiyle hizmet erbabına yapılan yardımların iki aylık ücretini geçmemesi halinde vergiden istisna tutulacağı belirtilmiştir.

Buna göre, doğum ve evlenme sebebiyle personele yapılan altın, nakdi ya da ayni yardım, personelin 2 aylık ücretini geçmiyorsa sadece damga vergisine; personelin 2 aylık ücretini geçiyorsa, 2 aylık ücretini geçen tutarın gelir ve damga vergisine konu edilerek bordrolaştırılması gerekmektedir.

Ölüm Yardımı: Sigortalının anne ve babası, eşi veya çocuğunun ölümü halinde sigortalıya verilen ölüm yardımı herhangi bir sınırlamaya tabi tutulmaksızın sigorta primi ve gelir vergisi kesintisinden istisnadır.

9-

10-

DOĞUM, EVLENME VE ÖLÜM YARDIMLARININ SİGORTA PRİMİ VE GELİR VERGİSİ AÇISINDAN

DEĞERLENDİRİLMESİ

KREŞ YARDIMININ SİGORTA PRİMİ VE GELİR VERGİSİ AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ

Yaşları ve medeni halleri ne olursa olsun, 150’den çok kadın çalışanı olan işyerlerinde, 0-6 yaşındaki

çocukların bırakılması, bakımı ve emziren çalışanların çocuklarını emzirmeleri için işveren tarafından,

çalışma yerlerinden ayrı ve işyerine yakın bir kreşin kurulması zorunludur. Yurt, işyerine 250 metreden

daha uzaksa işveren taşıt sağlamakla yükümlüdür. İşverenler, ortaklaşa oda ve yurt kurabilecekleri gibi,

oda ve kreş açma yükümlülüğünü, kamu kurumlarınca yetkilendirilmiş yurtlarla yapacakları

anlaşmalarla da yerine getirebilirler.

İşverenlerin kreş hizmetini bir kreş ile anlaşarak yerine getirmesi durumunda, kreşin bu bedeli şirkete

fatura etmesi kaydıyla, kreşe ödenen bu tutar ayni yardım mahiyetinde olduğu için sigorta priminden

muaftır.

7103 sayılı Kanun ile 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu’na eklenen hükme göre de bu tutarın aylık asgari

ücretin yarısını aşmaması halinde de vergiden muaf tutulmaktadır. Bu tutar 2021 yılı için 1.788,75

TL’dir. Bu tutarı aşan kreş yardımının gelir vergisine tabi olarak bordroya girmesi gerekmektedir.

STAJYER ÖDEMELERİ

3308 sayılı Kanunun 25. maddesine göre, “İşletmelerde mesleki eğitim gören öğrenciler ile mesleki ve

teknik ortaöğretim okul ve kurumlarında staj veya tamamlayıcı eğitim gören öğrencilere asgari ücretin

net tutarının; yirmi ve üzerinde personel çalıştıran işyerlerinde yüzde otuzundan, yirmiden az personel

çalıştıran işyerlerinde yüzde on beşinden, aday çırak ve çırağa yaşına uygun asgari ücretin yüzde

otuzundan aşağı ücret ödenemez.”

Tablo-11: Stajyerlere Yapılacak Ödemeler

Bilgi Kutusu-4 (Genel Notlar)

1- 2-

Stajyerlere ödenecek ücret, hiçbir kesintiye tabi değildir. Dolayısıyla bordro yapmaksızın

kesintiye konu edilmeden ödeme yapılır.

Sigorta primine esas kazanç açısından hayat sigortası istisna kapsamında değildir. İşveren tarafından hayat sigortası, kaza sigortası vb. yapılan özel sağlık sigortası ve bireysel emeklilik

8

3- 4-

dışındaki katkılar sigorta primine esas kazanç kapsamında prime tabi tutulur. Ancak son dönemde Kurum tarafından verilen görüşlerde bu kuralın esnetildiğini görmekteyiz. Eğer bu tip ödemeler prime esas kazanca tabi tutulmuyorsa mutlaka Kurumdan yazılı görüş

alınmasını önermekteyiz.

Sigorta primine esas kazanç açısından özel sağlık sigortası ve bireysel emeklilik sistemine yapılan katkılar, sadece çalışan sigortalıya yapılıyorsa muafiyet söz konusudur. Eşi ve

çocukları için yapılan ödemeler prime tabi tutulur.

Yemek yardımının nakdi yapılmayıp, ticket, sodexo, multinet ile ödenmesi durumunda bu ödeme ayni yardım mahiyetinde sayılacak ve tutar ne olursa olsun sigorta primine dahil edilmeyecektir. Aylık sabit ödemeler yapılıyorsa, yıllık izin-istirahat gibi çalışılmayan

sürelerde yapılan ödemelerin gelir vergisine tabi tutulması gerektiğini hatırlatırız.

11- ÜCRET GELİRLERİNİN BEYANI Kimler beyanname vermelidir?

9

•   Birden fazla işverenden ücret alınması halinde, birinci işverenden alınan ücretin hangisi olacağı ücretli tarafından serbestçe belirlenebilecektir.

•   Tek işverenden, dördüncü vergi dilimini aşan ücret geliri elde eden kişi beyanname vermekle yükümlüdür.

•   Yıl içinde iki işveren nezdinde çalışan kişinin ikinci işverendeki geliri ikinci vergi dilimini aşmıyor, ancak her ikisinin toplamı dördüncü vergi dilimini aşıyorsa, beyanname vermekle yükümlüdür.

•   Yıl içinde iki işveren nezdinde çalışan kişinin ikinci işverendeki geliri ikinci vergi dilimini aşıyorsa,

  öncesinde olduğu gibi beyanname vermekle yükümlüdür.

•   Hizmet erbabının birden fazla işverenden ücret geliri elde etmesi durumunda her bir

  işverenden elde edilen ücret ayrı ayrı vergilendirilecek olup ücret matrahları birbiri ile ilişkilendirilmeyecektir. Hizmet erbabının işveren değişikliği yapması durumunda, yeni işverenden alınacak ücret, eski işverenden aldığı ücret matrahı ile ilişkilendirilmeden sıfır matrah esas alınmak suretiyle vergilendirilecektir. (Aynı anda birden fazla işveren nezdinde çalışanlar)

•   Aynı takvim yılı içinde tek işverenden elde edildiği kabul edilen ücretler, kümülatif matrah esas alınmak suretiyle vergilendirilecektir.

•   311 Seri Numaralı Vergi Tebliği uyarınca, kümülatif matrahını talebi halinde taşıtsa dahi, yukarıdaki sınırları aşan mükelleflerin beyanname vermesi gerekmektedir.

  12- KİRALIK ARAÇ

  2021 yılı için faaliyetleri kısmen veya tamamen binek otomobillerinin kiralanması veya çeşitli şekillerde işletilmesi olanların bu amaçla kullandıkları hariç olmak üzere, kiralama yoluyla edinilen binek otomobillerinin her birine ilişkin aylık kira bedelinin 6.000 Türk lirasına kadarlık kısmı ile binek otomobillerinin iktisabına ilişkin özel tüketim vergisi ve katma değer vergisi toplamının en fazla 150.000 Türk lirasına kadarlık kısmı gider olarak dikkate alınabilir.

  13- İKALE VE ARABULUCULUK SONUCU YAPILAN ÖDEMELER

  İkale sonucu yapılan ödemeler;

•   Hizmet sözleşmesi sona erdikten sonra; karşılıklı sonlandırma sözleşmesi veya ikale sözleşmesi kapsamında ödenen tazminatlar, iş kaybı tazminatları, iş sonu tazminatları, iş güvencesi tazminatları gibi çeşitli adlar altında yapılan ödemeler ve yardımlar ücret olarak sayılmıştır.

•   Ancak, bu ücret sayılan ödeme için de bir istisna tanınmıştır. Bu da ödenecek yasal kıdem tazminatı üst sınırından hesaplanacak tazminat tutarıdır. 303 Seri Numaralı Vergi Tebliğinde bu detaylandırılmış olup, hesaplamaya esas istisna tutarı kişinin kıdem süresi * çıkışın yapılacağı dönemdeki kıdem tazminatı tavanı kadar olacaktır.

10

Saygılarımızla,
CONSULTA İş ve Sosyal Güvenlik

(*) Sirkülerlerimizde yapılan açıklamalar yalnızca bilgilendirme amaçlı olup, kesin işlem tesis etmeden önce uzmanlarımızdan görüş ve yönlendirme alınmasını önemle tavsiye ederiz. Bu sirkülerlerin amacı tek başına uygulamalara yön vermek olmayıp; mükelleflerimizin risk, fırsat ve değişiklikler hakkında güncel bilgi sahibi olmalarını sağlamaktır. Yegâne kaynak olarak sirkülerlerimizdeki açıklamaların kullanılması halinde doğabilecek olası zararlardan CONSULTA sorumlu olmayacaktır.